Door redacteur Liza van Lonkhuyzen
van
NRC 4 oktober 2018
Digitale legitimatie: ID-app IRMA, een identiteitsbewijs in de smartphone.
De overheid meent dat burgers een digitale identiteit nodig
hebben. Instanties touwtrekken over hoe die eruit moet zien.
Vanaf deze week mogen Nederlanders hun persoonsgegevens van het basisregister
'downloaden' naar de app IRMA. Daarmee kunnen ze bewijzen wie ze zijn. Nu nog
alleen in het contact met gemeente Nijmegen, die met de proef is begonnen, maar
het is ook bedoeld voor bijvoorbeeld de leeftijdscontrole in slijterijen of om
bij webwinkels in te loggen.
Een digitale identiteit om te ontsnappen aan het woud van online formulieren en
wachtwoorden. Een online paspoort om te bewijzen wie we zijn. Gemeenten,
politici, het ministerie van Binnenlandse Zaken en semi-publieke organisaties
willen dit, maar hebben er verschillende ideeën bij. Staatssecretaris Raymond
Knops gaf in juni opdracht om komende jaren verschilleiide toepassingen te
testen. Kamerleden Jan Middendorp (VVD) en Kees Verhoeven (D66) riepen in juli
op om burgers één digitalé identiteit te geven voor al het online contact met de
overheid.
Ook de markt wil het. Belangenvereniging Thuiswinkel.org vroeg de Tweede Kamer
bijvoorbeeld met klem om een digitaal paspoort te ontwikkelen. Kopers en
verkopers op Marktplaats sturen elkaar vaak een kopie van htun paspoort, maar
dat werkt identiteitsfraude in de hand.
Sommige plannen zijn al aardig concreet. Eindhoven en Utrecht bereiden zich voor
op een proef om inwoners zich met een app te laten identificeren, ontwikkeld
door de TUDeift en Binnenlandse Zaken. Na gezichts herkenriïng van de gebruiker
via de smartphone-camera verschijnt er een QR-code in beeld. Die kan een
hotelreceptionist scannen, en zo hoeft hij geen papieren paspoort te zien. Wie
de app wil, kan zijn gezicht binnenkort laten 'inlezen' bij de gemeente.
Wegverkeersdienst RDW onderzoekt hoe het rijbewijs veilig over te hevelen is
naar de smartphone. In Utrecht Werken ambtenaren aan een andere vorm van
digitale identiteit: een 'daklozenpas'. Deze witrode pasjes met een QR-code zijn
dan af te halen aan het stadskantoor. Het zou daklozen 'credits' voor maaltijden
of
overnachtingen kunnen geven maar ook toegang tot een online adres waar de
gemeente ze kan bereiken.
Niet goed genoeg
"DigiD volstaat niet langer", schreef de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)
eerder dit jaar aan de Tweede Kamer. Ook opkomende concurrenten, zoals
eHerkenning voor ondernemers en het door banken ontwikkelde IDIN, vindt de VNG
niet goed genoeg, omdat deze alleen bedoeld zijn voor "authenticatie op
websites". "Je kunt er geen hypotheek mee afsluiten, geen rijbewijs mee
verlengen, geen toeslagen of uitkering mee aanvragen of bankzaken mee
afhandelen", aldus de VNG.
De afkeer van DigiD komt ook ergens anders vandaan DigiD kost namelijk geld. Als
een burger ermee inlogt, kost dat de gemeente daarbovenop nog ongeveer 14 cent
per keer. Concurrent IDIN houdt zijn prijzen geheim, maar is volgens kenners
zelfs wat duurder.
Het maakt IRMA een aantrekkelijk alternatief. Deze door de Radboud Universiteit
Nijmegen ontwikkelde app is open source en daarmee gratis. Bovendien is het
privacyvriendelijk: het laat alleen de persoonsgegevens zien die nodig zijn. Als
bijvoorbeeld in een slijterij de QR code op de app wordt gescand worden alleen
de pas foto en de geboortedatum zichtbaar.
Er werd zo'n tien jaar aan IRMA gesleuteld. De ontwikkelaars, onder wie de
hoogleraar computerveiligheid Bart Jacobs, hopen dat overheden, webshops,
supermarkten, casino's, slijterijen en anderen zich aansluiten Onder meer
Haarlem, Delft en Amsterdarn zijn geïnteresseerd.
Een wildgroei aan online identiteiten dreigt, zeker nu nieuwe regels Europese
landen sinds afgelopen weekend verplichten om digitale identiteitstoepassingen
uit andere landen ook toe te laten. "We weten nog niet wat de standaard wordt",
zei secretaris-generaal Maarten Schurink van Binnenlandse Zaken vrijdag op een
evenement in Zwolle waar werd gebrainstormd over dit thema. "We zullen moeten
experimenteren".
Zijn ministerie gaat er van uit, dat er meerdere middelen overblijven. Alleen:
uit een onderzoek dat het ministerie afgelopen najaar liet uitvoeren bleek, dat
mensen helemaal niet zitten te wachten op methoden naast elkaar. "Ga alsjeblieft
naar één systeem", zei een van de respondenten.
"DigiD is al een te ingewikkeld systeem voor veel mensen", zegt Marleen Stikker
van het Waag instituut. Dat onderzoeksinstituut werkt samen met de VNG en
Binnenlandse Zaken om deze ontwikkeling in goede banèn te leiden. "Wij hopen dat
de manieren waarmee burgers in de toekomst online bewijzen wie ze zijn, in ieder
geval voor iedereen te begrijpen blijven."
Met dank aan Liza van Lonkhuyzen
redacteur
van NRC Handelsblad