position paper juni 2021
Inhoudsopgave
1. Inleiding
Toeval en Onvermijdelijkheid
Meer dan ooit is het duidelijk, dat de mondiale samenleving, menselijkerwijs
gesproken, een ingrijpende herbezinning nodig heeft om met vertrouwen de wereld
van morgen tegemoet te treden.
En meer dan ooit is de mens in staat, daar globaal
en effectief aan te werken.
Het Manhattan Project 3.01 is een woon-/werkexperiment ter ontwikkeling van een
woon- en verdienmodel dat kan worden gehanteerd voor het begrijpen en toepassen
van globaal bewustzijn in termen van universeel herkenbare en toetsbare ideeën
voor een betere wereld.
Het project is formeel gestart 17 december 1998 met de publicatie van de website
gaingate.com.
Het heeft zijn wortels in de vorige eeuw met actiegroep “Leven nu… en
morgen?” van Sociëteit Ante Portas (De Blauwe Revolutie: Inclusief Denken) eind
jaren zestig en de HAL-kraak eind jaren 80 waar een groep krakers uit De Fabriek
te Rotterdam en studenten van de Kunstacademie een bijdrage wilden leveren aan
de ontwikkeling van de “Kop van Zuid” met behoud van het Hoofdkantoor als
wijkcentrum voor de bewoners en de kunstenaars, gericht op interactieve
stadsvernieuwing. (Het HAL-project)
2. Uitgangspunten
2.1
Globaal Bewustzijn
Met globaal bewustzijn kan de mens zich zowel wereldwijd als in wijk of dorp
redden. Maar meestal discrimineert de mens zichzelf tot “iets”, waarmee die een
selectief bewustzijn hanteert. Presenteert die zich niet binnen het abc van de
samenleving: arbeider, boer of consument, dan kan die zich voordoen als
politicus, gelovige, wetenschapper, Europeaan, Achterhoeker of iets anders.
In globaal bewustzijn zetelt het besef, dat de aarde:
Het effect van globaal bewustzijn is een vruchtbare voedingsbodem voor het
geloof in de wereld van morgen.
2.2
Tertium Datur
Iets is waar of onwaar. Een derde mogelijkheid bestaat niet. “Tertium Non Datur”,
luidde de filosofische imperatief. Van daar uit ontstond de gedachtesprong naar
het realiseren van een betrouwbare benadering voor een mondiaal acceptabel
model: Tertium Datur = Able to Gain.
De tertium staat hier voor de vertrouwenspersoon van het project, die garandeert
dat de aanbieder en zijn/haar/hun diensten of producten voldoen aan de
gesuggereerde kwaliteit.
3. De modellen
3.1
Trybe
Een woongroep van één of meer mensen: 1-persoonhuishouden, gezin, familie,
commune, internaat, peloton of geïnterneerde werkploeg. Wat hen tot Trybe maakt,
is een gezamenlijk, omgevingsgericht doel dat als Gaingate wordt gepresenteerd.
Leden van een Trybe hebben allen een individuele verantwoordelijkheid in de
eigen positie, passend binnen de fysieke, mentale en leeftijd gerelateerde
omstandigheden.
Leden van een Trybe kunnen daarbij ook nog, zowel individueel als in een
gezamenlijkheid participeren in een Gaingate met vrienden of bekenden.
3.2 Gaingate
Een model voor één of meer mensen om zich in de omgeving te presenteren met een
aanbod van diensten of producten. Wie binnen wijk- of werkomstandigheden ruimte
of mogelijkheden ziet om een Gaingate te beginnen, is vrij om daar een voorstel
voor te ontwikkelen.
In een ideale situatie, waarbij het primair onderwijs binnen het leercurriculum
aandacht besteed aan globaal bewustzijn, id-recht en burgerschap, kan een
leerling tussen 10 en 12 jaar voldoende cognitief-empathisch geëquipeerd zijn om
alleen of met vrienden een gaingate op te starten.
In 1998 zijn de modellen gepresenteerd en is begonnen met het zicht krijgen op
de optimale omstandigheden om het woon-/werkexperiment te ontwikkelen.
Werkwijze: ‘Ab Ovo’, oftewel ‘vanaf het ei’. Dus geen projectplan, geen
subsidies, louter omstandigheden. De enige voorwaarde voor de realisering ervan
lag in het motto, toegelicht in “Boven geven en onder nemen” op de website. Wat
we de overheid vragen, is de ruimte bieden binnen het onderwijs; het onderwijs
vragen we die ruimte te benutten.
4. Verantwoordingskader Wet- en regelgeving / Bestuur en toezicht / Tertia
Wet- en Regelgeving
Zolang er voor de modellen Gaingate en Trybe nog geen juridische basis is, zal
Stichting de Binnenweg (SBW) als rechtspersoon optreden voor Gaingate Manhattan;
Trybe Manhattan zal door Stichting Groot Manhattan (SGM) worden
vertegenwoordigd.
Bestuur en Toezicht
De Wet Bestuur en Toezicht, die per 1 juli 2021 van kracht is, geeft geen
aanleiding voor bijzondere bepalingen. De hoofdelijke aansprakelijkheid was al
van toepassing en de omvang van beide stichtingen, klein bestuur zonder
personeel of inspraakorganen, maakt een Raad van Toezicht of van Commissarissen
overbodig. Regelingen voor Ontstentenis of Belet, en ter voorkoming van
Tegenstrijdig Belang worden aan de statuten toegevoegd.
De Tertium / Tertia
Iedere Gaingate heeft één of meer tertia. Het kan daarbij gaan om een ouder,
leraar of jeugdwerker of buurvrouw; een persoon dus in wie substantieel
vertrouwen gesteld wordt.
Het kan ook de actuele werkgever zijn als er binnen of tussen bedrijven ruimte
bestaat voor een gaingate als ‘startup’; of de uitkeringsinstantie, wanneer
cliënt en consulent daar perspectief zien voor een structurele oplossing van het
arbeidsparticipatie-probleem.
Tertia #Manhattan
Bij de presentatie van de modellen via de website Gaingate.com (1998) zijn de
Sociale Dienst van Rotterdam, uitkeringsinstantie voor een van de leden, en de
Provincie Noord-Holland, opdrachtgever, genoemd als tertia, alsmede vrienden en
familie die in de colofon van de website genoemd worden. Daar is in principe nog
niets in gewijzigd, zij het dat de relatie met Noord-Holland inmiddels is
omgezet in een vrijblijvende ABP-relatie.
5. Het woon-/werkexperiment: Van Vereniging Woongroep naar Trybe Manhattan
In 1989 moesten krakers na een uitspraak van de rechter het kantoorgebouw van de
Holland Amerika Lijn op de Wilhelminapier te Rotterdam verlaten. Een maand
eerder hadden zij met hun Stichting Groot Manhattan (SGM) een plan ontwikkeld,
“Het HAL-project”. Ze wilden daarmee het al jaren leegstaande kantoor omvormen
tot een sociaal-cultureel centrum teneinde sloop van het pand te voorkomen. Dit
voorstel boden ze de eigenaar aan, die daarop de rechter inschakelde. Hun ideaal
kon dus niet doorgaan.
Allen verlieten het pand en daarmee het collectieve idee, een omgevingsgerichte
bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de Kop van Zuid. De eigenaar
verkocht het pand daarop aan een Rotterdams horecacollectief, dat er het huidige
Hotel New York in begon.
De groep van 9 krakers, grotendeels afkomstig uit “De Fabriek”, viel uiteen.
Enkele leden bleven in Rotterdam en vormden met medewerking van de gemeente een
woongroep, “Vereniging de Binnenweg”. Toen deze door ‘onverenigbaarheid van
karakters’ uiteen dreigde te vallen, werd een alternatief gezocht met de
oprichting van Stichting de Binnenweg (SBW). Een woongroep met sociaal-culturele
aspiraties.
Daar de gemeente geen accommodatie kon bieden, werd een eigen pand gezocht en
begin 1992 gevonden in de Burg. Meineszlaan. In 1994 vroegen de HAL-krakers die
met Stichting Groot Manhattan naar Amsterdam waren vertrokken, aan Stichting de
Binnenweg, hun stichting, die statutair in Rotterdam zetelt, over te nemen.
Vanaf 1998 kreeg het Manhattan-project daardoor als “woon-/werkexperiment” meer
gestalte.
In de bijlage ‘Meineszhood 2000’ wordt de buurtfunctie als Gaingate beschreven.
6. Hôtelieu Manhattan:
Sociale innovatie voor wijkgerelateerde stadsvernieuwing
Het begrip ‘Hôtelieu’ is geïnspireerd door het Middeleeuwse begrip ‘Hôtel Dieu’,
dat een stad- of wijkgebonden gasthuis was voor zieken en vaak door een
gemeenschap van broeders of zusters werd beheerd.
In dit plan is het Hôtelieu een buurtherberg, primair binnen de wijkpostcode van
een gemeente. De buurtherberg kan in demografische zin meegroeien met de wijk.
Zo zijn er doelgroepen mogelijk, als:
Jongerenhuisvesting is de laatste decennia een immer toenemend probleem. Met
name de verstedelijking van Nederland en het migratieoverschot van de doorgaande
globalisering versterken dit vraagstuk.
Daarbij neemt de noodzaak van een adequate aanpak toe, bijvoorbeeld door een
inefficiënte politiek-maatschappelijke respons op de multiculturele aspecten van
deze ontwikkelingen, of de verschuiving van de politieke verantwoordelijkheid
voor sociale woningbouw naar de vrije markt van de projectontwikkelaars.
Primair
kiezen wij daarom voor de doelgroep Jongeren.
Voor Hôtelieu Manhattan is in april 2021 een ontwerpplan vastgesteld, dat in
augustus op de financiële haalbaarheid wordt doorgerekend, mits het
funderingsonderzoek dat binnen de gehele wijk plaatsvindt, een positieve
uitkomst biedt.
7. Het onderwijs als broedplaats
Met de voorstellen ter “verduidelijking van de burgerschapsopdracht binnen
het funderend onderwijs” in 2019 is de Minister van Onderwijs al meer dan 10
jaar dwingend opgetreden in het aanscherpen van die opdracht (met respect voor
de pluriformiteit, maar de ruimte die de grondwet biedt, “kan niet absoluut
zijn”, zegt de Minister)
De drieledige kern van de burgerschapsopdracht blijft:
Daarnaast schrijft de Omgevingswet in 2018 voor dat hogere en lagere overheden een omgevingsvisie moeten formuleren. Die wet moet burgerschap en participatie bevorderen.
In het verlengde daarvan stelt Rotterdam in april 2021 voor:
“Vanaf 2022 meer zeggenschap voor Rotterdammers over hun eigen wijk. Een nieuwe
wijkdemocratie…bewoners en ondernemers zij aan zij met hun zelfgekozen
wijkraad..”
Terwijl twee maanden eerder de moeizame ontwikkeling van de wijkraden in een
evaluatie van de Erasmus Universiteit nog een “somber beeld” geeft.
In dat kader hebben we B&W geadviseerd, een 2-sporenbeleid te ontwikkelen: wijkbeleid en burgerschapsvorming. Met als proefproject “De basis de baas in de Meineszhood”.
Zowel Rijk als Gemeente lijken nog steeds ‘gecompartimenteerd’ beleid te
voeren. Het gaat echter niet, of slechts zeer moeizaam, lukken als
decentralisatie van beleid ter verlevendiging en democratisering van de wijk
wordt los gezien van burgerschapsvorming die niet verder gaat dan
maatschappijleer, staatsinrichting en actief deel uitmaken van de samenleving.
Dat lijkt meer op onderwijs om goed toegerust in de wereld van gisteren te
stappen.
De burgerschapseducatie moet kunnen uitgaan van een ‘mindset’ gericht op de wereld van morgen en een traject waarlangs funderingsstappen volgordelijk kunnen worden gezet.
Die ‘mindset’ noemen we ‘globaal bewustzijn’.
In het traject zijn 3 funderings-stappen van belang voor de ontwikkeling van die
mindset:
8. ID-recht als basis Voorwaardelijk naar de wereld van morgen
8.1 uitgangspunt:
Basis-educatie geeft een leerling voldoende inzicht & vaardigheid om actief te kunnen werken aan zijn intuïtieve doelgerichtheid, zeker als die daar zelf de sleutel van kan zijn.
Immers, het merendeel van onze ouders en voorouders stroomt al meer dan 100 jaar probleemloos het vervolgonderwijs in-, de arbeidsmarkt op, of kijkt vredig terug op het verleden.
Nu de wereld globaliseert en universele waarden overal blijken te gelden,
begrijpt een leerling de wereld soms indringender dan de leraar; het kind zijn
universum wellicht beter dan zijn ouders het hunne.
Meer dan ooit is duidelijk, dat komende generaties zullen moeten leren omgaan
met nieuwe, soms aanstormende vraagstukken. De globale arbeidsmarkt, het klimaat
en de energie-verslindende drift van het economisch systeem dwingen tot
nadenken. Immers, onze democratische welvaartsstaat kan als model niet over de
gehele wereld worden uitgerold, maar heeft voor zijn eigen instandhouding wel
een groter deel van de wereld nodig.
Heikele kwesties dienen zich reeds aan, waarvoor globale solidariteit en een
generaties breed draagvlak moeten worden geschapen, die de toets van godsdienst
& wetenschap kunnen doorstaan.
Wie de basisschool verlaat, verruimt weliswaar zijn omgeving in veel opzichten,
maar betreedt tegelijkertijd een spoor dat zich al snel kan verengen richting
"functionele identiteit" in een systeem dat Staat, Religie of Onderneming heet
en waaraan soms geen ontsnappen mogelijk lijkt zonder te ontsporen. Velen die de
basisschool verlaten (12 jaar) zouden er baat bij hebben, als ze hun aankomende
ID-plicht (14 jaar) mogen leren hanteren als een ID-recht:
Het recht, jezelf te ontwikkelen in de stimulerende omgeving van onderwijs &
samenleving en daarmee "krediet" verwerven voor het sociale, economische &
culturele netwerk waarin het leven zin & richting krijgt.
Veel basisschoolleerlingen zijn zeer bedreven in het maken van een virtuele
identiteit.
Ze participeren in chats & games zonder enige hinder en geven vaak in vertrouwen
persoonlijke data als prijs voor het meedoen.
Voor het begaan van de openbare weg leert een kind van ouders & onderwijs de
regels.
In de virtuele wereld schieten dezen echter tekort. Voor surfen over het
wereldwijde web ben je jezelf of maak je "profielen" aan bij providers. Je bent
al snel geneigd "akkoord" aan te vinken om iets te installeren. Voor je het
weet, heb je er een wereld bij.
Van providers (netwerken-informatie-software) wordt verwacht dat ze zich globaal
aan de wet- & regelgeving houden. Dat is in principe voldoende, ook in de
virtuele wereld. Maar de leefwereld van de individuele surfer/deelnemer/burger
raakt er meer & meer mee verweven.
De virtuele omgeving kent nu ook overheidsloketten, forums en verborgen afleiders, die het handelen in de werkelijke omgeving ernstig kunnen beïnvloeden, o.a. door algoritmische onvolkomenheden of het beperkend gebruik met een verleidelijk premium-verdienmodel van de aanbieder.
Het basisonderwijs heeft hier een mooie taak om in het educatieve aspect "omgevings-verantwoordelijkheid"*
ook de virtuele omgeving te betrekken. De methode die het onderwijs gebruikt is
hierbij niet in het geding, maar bron & opslag van de informatie die de leerling
wordt aangeboden en die hij/zij verwerkt of produceert voor de eigen
ontwikkeling.
Dit geheel wordt nu vaak met rapporten, een einddiploma, een musical of een
website van het schoolreisje afgedaan. Maar een overzicht van de verwerkte
leerstof wordt zelden verstrekt, evenals het inzicht in de specifieke
interessevelden, waarin de leerling zich heeft weten te onderscheiden.
Die verworven informatie zou de school als "personal informary" aan het diploma
kunnen toevoegen. De leerling kan hiermee vanaf de basis zijn persoonlijke ID
uitbouwen en zijn kredietwaardigheid vergroten. Vervolgonderwijs en zelf
verworven informatie kunnen voortdurend worden toegevoegd en waarborgen een
virtuele persoonlijkheid, die zich weet waar te maken in de reële wereld. Deze
databank vormt vanzelf een beveiligingsbastion.
De informatie wordt een dimensie gegeven door de leerling daarin zijn
persoonlijke voorkeur kenbaar te laten maken. Het enige dat de buitenwereld
hiervoor nodig heeft, is een model dat globale acceptatie garandeert en
individueel voordeel waarborgt; rechten gaan immer aan plichten vooraf. De
ID-plicht krijgt meer dimensies, omdat ID-recht inhoud heeft gekregen.
Het informary-model kan door onderwijs & overheid van zo’n waarborg worden
voorzien.
Naast de argumenten voor jeugdbeleid die aandacht van ouders, onderwijs &
overheid rechtvaardigen voor de positie van de basisschoolverlater, zijn er
argumenten voor "younger policy", oftewel “nieuw beleid” dat op basis van
generatieve solidariteit ruimte biedt voor opgroeien & leven met ruimte voor
verantwoordelijkheid in de eigen omgeving:
Younger Policy in het perspectief van ID-recht en -plicht, betekent dat een 12-jarige:
Daarbij kan gedacht worden aan:
Bijlagen
Het Hôtelieu / De
Buurtherberg
Ontwerp beleidsplan met situatiebeschrijving 2021 en gefaseerd renovatieplan.
manhattan project
3.01
renergetic copyright 1998 NL 3022
BL 54 last update:
23-06-2021
disclaimer
Q&A
contact